Otomobillerde aktarma organı olarak üç tip şanzıman kullanılmaktadır. Bunlar manuel, otomatik ve ikisinin ortak özelliklerini taşıyan yarı otomatik şanzımandır. Yarı otomatik vites ne demek diye merak edenler için otomatikleştirilmiş manuel vites tanımı da yapılabilir. Yarı otomatik vitesli araçlarda manuel şanzımana benzer bir vites kutusu bulunur, ancak debriyaj pedalı yoktur. Bu tip şanzımanları manuellerden ayıran en önemli fark, vites değişiminde kablo ve boruların yerine elektrikli bir mekanizmanın kullanılmasıdır.
Yarı Otomatik Vitesli Araçlar Nasıl Çalışır?
Motorda üretilen kinetik enerjiyi çeşitli dişliler yardımıyla tekerleklere aktaran şanzımanların tüm çeşitleri benzer prensiple çalışır. Ancak yarı otomatik vitesli şanzımanlar diğerlerinden bazı yönleriyle ayrılmaktadır. Düz şanzımanda debriyajı devreye sokmak için pedal kullanılırken, yarı otomatiklerde bir dizi aktüatör ve hidrolik motor kullanılır. Motorun torku, otomobilin hızı ve gaz pedalının pozisyonundan sorumlu olan bir kontrol ünitesine sahiptir. Kontrol ünitesi vites değiştirmenin gerekli olduğu durumlarda debriyajı otomatik olarak devreye sokar.
Yarı otomatik vites ile tam otomatik vites arasındaki fark ise kavrama sistemlerinde ortaya çıkmaktadır. Yarı otomatikler tek kavramayla çalıştığı için vites geçişleri sürücü tarafından düz viteslerde olduğu gibi hissedilir. Tam otomatiklerde ise çift kavrama sistemi bulunmaktadır. Çift kavrama sistemi ikinci kavramada sonraki vitesi hazırladığından geçişleri sürücüye en az şekilde hissettirerek konforu artırır.
Yarı otomatikler sürücülere manuel vitesin avantajlarını da sunmaktadır. Sürücüler aracı otomatik modda kullanabildiği gibi vites değişimlerini kendilerinin kontrol ettiği manuel modu da kullanabilir. Yarı otomatik kullanımı nasıl olur diye merak edenlerin vites kolu üzerindeki harflerin ne anlama geldiğini bilmesi gerekir. Vites kolundaki semboller araçtan araca değişebilse de genel olarak şu şekildedir:
P (Park): Yarı otomatikler aracın kullanılmadığı zamanlarda park vitesine alınır. Şanzımanı kilitleyen bu vites el freniyle birlikte aracın hareket etmesini önler. Park freni olarak da bilinen bu vites bazı araçlarda bulunmamaktadır.
R (Geri): Geri giderken veya park etme durumlarında kullanılır.
N (Nötr): Bu vites aracı boşa almak için kullanılır. Duraklama anlarında N vitesini kullanırken ayağın fren pedalında olması ihmal edilmemelidir.
D (Sürüş): Aracın ilerlemesi ve tam otomatik vites moduna alınması için kullanılır. Bazı araçlarda A (automatic) harfiyle sembolize edilir.
M (Manuel): Vites değişimlerinin sürücü tarafından kontrol edilmesini sağlayan düz vites modudur. M modunda vites değişimleri vites kolu üzerindeki (+) ve (-) sembollü kanatçıklar yoluyla yapılır.
Yarı Otomatik Vites Kullanırken Dikkat Edilmesi Gerekenler
Yarı otomatik vites nasıl kullanılır diye merak edenlerin sürüş sırasında dikkat etmesi gereken kurallar şunlardır:
Aracı çalıştırmadan önce vitesi P modundan N moduna alarak vitesin boşta olduğundan emin olunmalı ve kontağı çevirirken fren pedalına basılmalıdır.
Yarı otomatik vitesli araçlarda varsayılan sürüş modu otomatik olduğu için vites D moduna alındıktan sonra gaza basmak yeterlidir. Bu sırada gaz pedalına basılmadığında da araç düşük hızlı bir şekilde ilerlemeye başlar.
Vites değişimlerinde daha fazla kontrol elde etmek için vites M (manuel) moduna alınmalıdır.
Yarı otomatik vitesin manuel modunda vites değişimi debriyaj pedalı kullanılmadan sürücü tarafından yönlendirilir.
Aracı manuel modda kullanırken motor devri 3000’e yaklaştığında vites üzerindeki (+) sembollü kanatçığı kullanarak vites yükseltilebilir. Aynı şekilde vites düşürmek için (–) sembollü kanatçık kullanılır. Bazı araçlarda vites yükseltme ve düşürme kanatçıkları direksiyonun yanında bulunur.
Vites yükseltilirken ayağın gaz pedalından çekilmesine gerek yoktur; ancak vites düşürülürken gaz pedalı biraz bırakılmalıdır.
Geri vitese (R) geçmeden önce aracın boşa (N) alınması gerekmektedir.
Aracı kapatmak için ayak fren pedalındayken sırasıyla; vites boşa (N) alınmalı, el freni çekilmeli ve motor kapatılmalıdır. Bu noktada en sık yapılan hata el frenini çekerken vitesin P moduna alınmasıdır.
Yarı Otomatik Vites Araç Nasıl Park Edilir?
Yarı otomatik vitesle ileri giderek park etmek için otomatik sürüş modu (D) veya manuel vites (M) kullanılabilir. Geri gelerek park etme yönteminde ise aracın geri vitese (R) alınması gerekmektedir. Geri vitese geçmeden önce araç frene basılarak boşa alınmalıdır. Arından tıpkı diğer şanzıman tiplerinde olduğu gibi gaz pedalı kullanılarak uygun manevralarla park edilebilir.
Yarı Otomatik Vites Araçların Zayıf Yönleri Nedir?
Yarı otomatik şanzımanı oluşturan elektronik bileşenlerin maliyeti yüksek olduğu için manuel viteslilere göre daha pahalıdır.
Yarı otomatik vites bakım ve onarım masrafları diğer şanzıman türlerine göre daha yüksektir.
Hangi Araçlar Yarı Otomatik Vitese Sahiptir?
Ünlü otomobil markalarının birçok modelinde yarı otomatik vites seçeneklerine rastlamak mümkündür. Modern modellerde genellikle F1 vitesi olarak bilinen ve direksiyonda vites değiştirme kulakçıkları bulunan tiptronik vitesler kullanılır. Bu tür şanzımanlar sürücüye manuel vites kullanma ayrıcalığını da sunduğu için otomatik vites araç değerlendirmeleriyle kıyaslandığında fark yaratabilmektedir.
Alfa Romeo
Alfa Romeo’nun en çok tercih edilen yarı otomatik vitesli modelleri şunlardır:
Giulietta: Giulietta’nın farklı motor hacmine sahip modelleri mevcuttur. 1,4 litre motor hacimli Alfa Romeo Giulietta 100 km’de şehir içinde 7,8 litre, şehir dışında 4,6 litre yakıt tüketirken saatte maksimum 218 km hıza ulaşmaktadır.
Alfa Romeo 159: 1,9 litre hacimli dizel motoruyla 150 beygir güç üreten bu model, saatte maksimum 207 km hız yapmaktadır. 100 km’de şehir içi yakıt tüketimi 9,9 litre, şehir dışı yakıt tüketimi ise 5,5 litredir.
Renault
Renault’un Clio, Megane ve Fluence gibi en bilinen modellerinde yarı otomatik şanzımanlı seçenekler mevcuttur.
Clio: 1,5 litrelik dizel motora sahip yarı otomatik vitesli Renault Clio azami olarak 176 km/s hıza ulaşmaktadır. Bu model aynı zamanda şehir içinde 3,3 litre, şehir dışında ise 4,3 litre yakıt tüketmektedir.
Megane: 1,5 litre motor hacmine sahip sedan Megane modelinin 115 beygirlik motoru saatte 197 km hıza ulaşarak şehir içinde 3,9 litre, şehir dışında 4,9 litre yakıt harcamaktadır.
Fluence: Yarı otomatik vitesli Fluence modelinde ise bu değerler saatte azami 185 km hız ve şehir içinde 4 litre, şehir dışında 5,2 litre yakıt tüketimi şeklindedir.
Volvo
Volvo’nun yarı otomatik vites seçeneğine sahip en yaygın modelleri ve özellikleri şunlardır:
Volvo S60: Farklı motor hacim seçeneklerine sahip olan S60’ın 1,6 litrelik versiyonları 115 beygirlik motor gücüyle saatte maksimum 190 km hıza ulaşmaktadır. 6 ileri yarı otomatik vitesli bu modelin ortalama yakıt tüketimi ise 4,1 litredir.
Volvo V40: 1,6 litre hacimli dizel motora sahip Volvo V40’lar 6 ileri yarı otomatik vites seçenekleriyle azami 190 km/s hıza ulaşmaktadır. V40’ın şehir dışı yakıt tüketimi ise 100 km’de 3,6 litredir.
Audi
Audi’nin yarı otomatik vites seçeneğine sahip en yaygın modelleri ve özellikleri şunlardır:
Audi A3: Bu modelde F1 vites olarak da bilinen yarı otomatik vites bulunur. Audi A3 1,5 litrelik benzinli motoru saatte maksimum 224 km hız yapmaktadır. 150 beygirlik bu aracın birleşik yakıt tüketimi ise 100 km’de 5,1 litredir.
Audi A4: Genellikle 2,0 litrelik dizel bir motora sahip olan Audi A4, 7 ileri vitesli 4x4 bir modeldir. Maksimum 210 km/s hıza ulaştığı gibi şehir içi yakıt tüketimi 5,9 litredir.
Audi A6: Audi A4 ile aynı motor hacmine ve yakıt türüne sahip olan bu model 204 beygirlik yüksek motor gücüyle öne çıkmaktadır. Azami 246 km/s hıza ulaşan Audi A6’nın şehir dışı yakıt tüketimi ise 4,1 litredir.
BMW
BMW’nin yarı otomatik vites seçeneğine sahip en yaygın modelleri ve özellikleri şunlardır:
BMW 1.16i: 136 beygirlik 1,6 litre hacimli motoru azami 210 km/s hıza ulaşırken şehir içinde 4,7 litre yakıt tüketmektedir.
BMW 3.20i ED: Saatte maksimum 230 km hıza ulaşan bu modelin birleşik yakıt tüketimi 100 km’de 5,3 litre, motor gücü ise 170 beygirdir.
BMW 5.20d: 8 ileri yarı otomatik vitesiyle öne çıkan BMW 5.20d modeli 2.0 litrelik dizel motoruyla şehir içinde ortalama 4,9 litre yakıt tüketirken, maksimum 233 km/s hıza ulaşmaktadır.
Comentários